BİR HOVERCRAFT YAPALIM< Geri
Sürtünme belli bir yüzey üzerinde hareket eden cisme, hareketiyle zıt yönde etki eden kuvvettir.Pürüzlü yüzeylerde sürtünme kuvveti daha fazladır.Sürtünme kuvvetini günlük yaşantımızda birçok yerde görebiliriz.Bazı durumlarda sürtünmenin az olması bazı durumlarda da çok olması işimize yarar.Mesela, arabaların tekerlekleri pürtüklüdür.Bu araba ile yol arasında sürtünme kuvvetini arttırır ve kaymayı önler.Hatta kışın yollar buzlandığında araba tekerleklerine sürtünmeyi daha da arttıran zincirler takılır.Böylece araba daha kontrollü bir şekilde
sürülür.Yine kışın giydiğimiz botların altı pürtüklüdür.Eğer buzlu yolda kösele ayakkabı giyersek sürtünme azalacağı için kayıp bir yerimizi incitebiliriz.Kayakçılar ve buz patencileri ise düz ve pürüzsüz kayak ve paten kullanarak sürtünmeyi azaltırlar.Bu şekilde daha az enerji kullanarak daha hızlı gidebilirler.Aynı mantık bazı ulaşım araçlarının tasarlanmasında da kullanılmıştır.Mesela, hoverkraftlar.
Hoverkraftlar araç ile zemin arasında hava oluşturarak sürtünmeyi azaltan bir tasarım harikasıdır.Hem karada hem de suda gidebilen bir taşıttır.Karada yönlendirmek güç olduğundan dolayı daha çok deniz ulaşımında kullanılır.Hoverkraftlarda gövdenin altında yüksek basınçlı bir hava haznesi bulunur.Bu hazneden çıkan basınçlı hava, taşıtı havada tutarak, zemin ile arasında bir hava yastığı meydana getirir ve sürtünme azaldığından araç kolaylıkla hareket edebilir.
Şimdi bir hoverkraft tasarlamaya ne dersiniz?
Malzemelerimiz:
Kullanılmayan bir CD
Makara ya da kaldır-aç kapağı (bulaşık deterjanı ya da limon suyu şişesinin kapağı olabilir)
Kuvvetli bir yapıştırıcı
Oyun hamuru
Büyükçe bir balon
Deney Başlıyor!
-CD mizi düz,olabildiğince pürüzsüz bir zemine koyalım.Parlak yüzü altta kalsın.
-Makarayı ya da kaldır-aç kapağını CD mizin tam ortasına deliği kapatmayacak şekilde yapıştıralım.Kapağımızın kapalı olmasına dikkat edelim.
-Yapıştırıcı kuruduktan sonra CD ile kapağın birleştiği yerleri küçük bir parça oyun hamuru ile kapatalım.Böylece hava kaçırmaması için yalıtımı sağlamış olacağız.
-Şimdi sıra geldi balonumuzu şişirmeye.Şişirdiğimiz balonun ağzını havasını kaçırmadan kapağa geçirelim.
-Artık Hoverkraftımız hazır ,çalıştırmaya başlayabiliriz.Balonun içinde kalan kapağımızı balonu çıkarmadan kaldırarark açalım ve CD yi hafif bir itme kuvveti uygulayarak serbest bırakalım.
Neler Gördük?
Balondaki hava boşalırken CD daire çizerek zemin üzerinde kayar gibi ilerledi.
Sizce Niçin?
Balondaki hava yavaş yavaş boşalırken CD ile zemin arasında bir hava yastığı oluştu.Böylece zeminin sürtünme kuvveti ortadan kalkmış oldu ve aracımız oluşan bu hava yastığı üzerinde kayarak ilerledi.Makinelerde, arabalarda birbirine değen yüzeylerin sürtünmesini engellemek için yağ kullanılır.Bu deneyde de sürtünmeyi azaltmak için havayı kullanmış olduk.
Kaynak: Şaşırtan Deneyler, Ayşe Kuralay, Çilek Kitaplar